Thiết kế không gian theo phong cách Nhật Bản thường bị hiểu nhầm là đơn giản đến mức khô khan, tối giản đến mức nhàm chán. Nhưng thực tế, nếu hiểu đúng tinh thần của kiến trúc Nhật, bạn sẽ khám phá ra một thế giới đầy chiều sâu – nơi vẻ đẹp đến từ sự tiết chế, từ khoảng trống, từ ánh sáng và cả từ cách con người tương tác với không gian. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu 5 nguyên tắc thiết kế giúp bạn kiến tạo nên một không gian Nhật vừa đúng tinh thần truyền thống, vừa sinh động, có hồn và không bao giờ nhàm chán.

Tạo không gian mở – Áp dụng triết lý “Ma (間)”

Trong văn hóa Nhật Bản, “Ma” không chỉ là khoảng trống vật lý giữa các vật thể mà còn là không gian chuyển tiếp, nơi con người có thể tĩnh tại, chiêm nghiệm và cảm nhận sự hiện diện của mọi thứ xung quanh. Đây chính là yếu tố làm nên nét đặc biệt cho không gian Nhật – tạo khoảng thở giữa những chi tiết, giữa nội thất, giữa ánh sáng và bóng tối.

Không gian mở không đồng nghĩa với việc bỏ trống hay đơn giản hóa mọi thứ. Đó là nghệ thuật sắp đặt để cân bằng thị giác và cảm xúc, là cách bố trí các yếu tố đối xứng – nhưng không rập khuôn – nhằm mang lại sự hài hòa. Một căn phòng Nhật có thể chỉ đặt một vài món đồ nội thất, nhưng từng món đều được chọn lọc kỹ càng và bố trí ở vị trí “đúng”, để không gian trở nên có chiều sâu và đầy tính thiền định.

Gợi ý ứng dụng: Sử dụng các vách ngăn nhẹ, cửa trượt shoji hoặc hệ cửa có thể mở rộng để tạo cảm giác thông thoáng. Tận dụng ánh sáng và bóng tối như một phần trong việc kiến tạo khoảng “Ma”.

Ưu tiên vật liệu tự nhiên – Đưa thiên nhiên vào không gian sống

Thiết kế Nhật không thể tách rời thiên nhiên. Gỗ, đá, tre, giấy washi, gốm mộc… là những vật liệu được ưa chuộng không chỉ vì tính thẩm mỹ mà còn bởi khả năng tương tác với thời gian và môi trường sống. Chúng thay đổi theo mùa, theo ánh sáng, theo nhiệt độ – góp phần mang lại cảm giác sống động và gần gũi.

Việc sử dụng vật liệu tự nhiên còn giúp không gian trở nên nhẹ nhàng, ấm áp và kết nối trực tiếp với thiên nhiên bên ngoài. Không gian Nhật không phải là nơi để khoe sự sang trọng hào nhoáng, mà là nơi để con người cảm thấy được chữa lành và thư giãn.

Gợi ý ứng dụng: Chọn sàn gỗ tự nhiên thay vì sàn công nghiệp, kết hợp với tường sơn giả đất hoặc giấy dán tường họa tiết truyền thống. Bổ sung chi tiết đá, sỏi, hoặc tre trong tiểu cảnh, vách ngăn, hay các món đồ decor nhỏ.

Sử dụng bảng màu trung tính – Nhấn nhá tinh tế

Màu sắc trong không gian Nhật không “làm quá”. Tông màu chủ đạo thường là các màu trung tính như trắng ngà, be, xám, nâu nhạt, gỗ trầm… tạo nên sự nền nã, dịu mắt và không gây căng thẳng thị giác. Nhưng điều đó không có nghĩa là đơn điệu.

Một điểm tinh tế trong thiết kế Nhật chính là khả năng tạo điểm nhấn nhẹ nhàng, có chủ đích: một chiếc gối đỏ son giữa không gian be, một bức tranh mực thủy mặc trên nền tường trơn, hay đơn giản là sắc xanh của chậu bonsai nổi bật giữa khung nền tối giản.

Gợi ý ứng dụng: Sử dụng bảng màu đơn giản làm nền, nhưng chọn một vài điểm nhấn như đồ gốm, rèm, tranh tường với sắc màu Nhật truyền thống như đỏ tía, chàm, xanh lá rêu hoặc vàng đất.

Nội thất linh hoạt, đa năng – Không gian sống luôn mới mẻ

Người Nhật nổi tiếng với khả năng tối ưu hóa không gian nhỏ hẹp, vì vậy nội thất của họ luôn ưu tiên tính linh hoạt và đa năng. Một chiếc bàn trà có thể gập gọn để dọn không gian thiền; tấm nệm futon có thể được cất đi sau khi ngủ để biến phòng ngủ thành phòng khách; kệ tủ thiết kế âm tường để giảm bớt sự nặng nề thị giác.

Sự thay đổi linh hoạt này giúp không gian không trở nên nhàm chán, bởi mỗi thời điểm, mỗi hoạt động trong ngày sẽ đi kèm với một “bản phối” không gian khác nhau. Điều này tạo ra năng lượng mới, cảm giác mới, trong cùng một căn phòng.

Gợi ý ứng dụng: Chọn các món nội thất có thể gập, kéo, trượt hoặc dễ thay đổi vị trí. Ưu tiên nội thất thấp, gọn và không chiếm quá nhiều tầm nhìn để giữ sự thông thoáng.

Tận dụng ánh sáng tự nhiên – Thiết kế bóng đổ và chiều sâu

Ánh sáng không chỉ để nhìn rõ – trong thiết kế Nhật, ánh sáng và bóng tối là những yếu tố mang tính thiền, tạo nên tâm trạng cho không gian. Kiến trúc truyền thống Nhật thường sử dụng ánh sáng tự nhiên một cách rất tinh tế: qua tấm giấy mờ của shoji, qua những khung cửa gỗ để tạo bóng đổ đẹp mắt trên sàn, trên tường.

Không gian Nhật không chạy theo xu hướng “càng sáng càng tốt”, mà chú trọng đến chất lượng ánh sáng, cách ánh sáng len lỏi, cách bóng đổ tạo nên chiều sâu thị giác. Một chút tối, một chút hắt sáng, một chút phản chiếu – tất cả khiến không gian có sức sống, như một bức tranh thủy mặc có hồn.

Gợi ý ứng dụng: Thiết kế cửa sổ lớn hướng ánh sáng dịu vào nhà, tránh ánh sáng trực diện mạnh. Sử dụng rèm mỏng, vách xuyên sáng hoặc vật liệu bán trong suốt để ánh sáng được khuếch tán mềm mại.

Không gian Nhật không đơn thuần là “ít đồ”, “tối giản” hay “sạch sẽ”. Đó là nghệ thuật cân bằng giữa cái có và cái không, giữa ánh sáng và bóng tối, giữa con người và thiên nhiên. 5 nguyên tắc trên – nếu được áp dụng đúng – sẽ giúp bạn kiến tạo nên một không gian Nhật vừa truyền thống, vừa hiện đại, vừa tĩnh lặng, vừa sinh động.

Và quan trọng nhất, không gian ấy không bao giờ nhàm chán, vì nó luôn mở ra những tầng cảm nhận mới cho mỗi người sống trong đó – mỗi ngày.