Ikebana – hoa sống, một biểu tượng mỹ miều trong văn hóa và triết lý sống của Nhật Bản. Nghệ thuật cắm hoa hướng tới sự tối giản và tinh tế, nó khác hoàn toàn với các cách cắm hoa mà bạn nhìn thấy trước đây. Naka JP sẽ giúp bạn hình dung rõ hơn về nét đẹp đầy ẩn ý sâu xa trong hành trình khám phá mối liên kết giữa con người và thiên nhiên này nhé.
Nguồn gốc và ý nghĩa thật sự của Ikebana
Nghệ thuật Ikebana bắt nguồn từ nghi thức dâng hoa trong Phật Giáo vào thế kỷ 6. Thời kỳ Phật Giáo du nhập vào Nhật Bản, họ đã bắt đầu xếp hoa cùng với Phật trong nhiều nghi lễ linh thiêng. Cho tới thời kỳ Muromachi thì Ikebana được định hình là một nghệ thuật độc lập và phát triển với nhiều trường phái khác nhau. Tuy nhiên, đây không chỉ là một nghệ thuật mà còn gắn liền với những triết lý sâu sắc:
- Vẻ đẹp của sự giản dị và bất hoàn hảo – wabi-sabi: Ikebana tôn vinh những vẻ đẹp giản dị, mộc mạc và bất đối xứng. Thay vì việc chọn những bông hoa hoàn mỹ nhất, tươi nhất, những nhánh cây thẳng tắp, thì với Ikebana đó là sự cong vẹo của nhành hoa, một cánh hoa sắp tàn chẳng hạn, để toát lên sự tự nhiên và chân thực.
- Tĩnh lặng và hòa hợp với thiên nhiên: Khi cắm hoa người nghệ nhân sẽ tập trung cao độ vào đó, như lúc bạn thiền vậy. Điều này giúp họ kết nối với thiên nhiên và tìm thấy sự tĩnh lặng.
- Nghệ thuật không gian trống: Ikebana tôn trọng những không gian âm vì vậy bạn sẽ nhìn thấy khoảng trống giữa hoa hoặc lá, thoạt nhìn nếu không biết rõ bạn sẽ tưởng đó là một sự thiếu hụt, nhưng kỳ thực đây chính là nơi để cảm xúc hay ý nghĩa được lấp đầy. Vì người Nhật luôn tôn trọng sự tĩnh lặng trong cuộc sống.
Ikebana – Đậm chất nghệ thuật
Xứng danh là nghệ thuật cắm hoa đỉnh cao, Ikebana đậm chất nghệ thuật thể hiện ở những yếu tố dễ nhìn thấy và cảm nhận được. Cụ thể là:
- Đường nét và cấu trúc
Một tác phẩm Ikebana sẽ được dựa trên 3 cấu trúc chính thuộc về nhóm Thiên – Nhân – Địa. Thiên đại diện cho trời, là yếu tố cao nhất. Nhân đại diện cho người, là yếu tố trung gian. Và Địa là đại diện cho đất, yếu tố thấp nhất. Chúng không chỉ cùng kết hợp làm nên thẩm mỹ của nghệ thuật cắm hoa mà còn biểu đạt cho mối quan hệ giữa thiên nhiên, con người và vũ trụ. Bạn sẽ thấy những đường nét uốn lượn đầy sinh động, thanh thoát và hoà hợp.
- Tính tối giản
Khác với phong cách cắm hoa Phương Tây, Ikebana đề cao sự tối giản nên mỗi một chi tiết từ nhánh cây, lá xanh, bông hoa đều đảm nhận vai trò riêng và không có gì thừa thãi.
- Vật liệu tự nhiên
Ngoài hoa, thì Ikebana có sự kết hợp của đá, lá cây, rêu, nước…để làm nên một tác phẩm hoàn chỉnh. Nó giúp tăng tính đa dạng và khẳng định sự kết nối với thiên nhiên.
Nghệ thuật Ikebana trong văn hóa của Nhật Bản
Không chỉ đẹp, không chỉ mang lại sự thư thái và tĩnh lặng, giải toả tâm trạng khi ngắm nhìn, Ikebana còn đại diện tiêu biểu cho văn hóa, triết lý của Nhật Bản. Bởi lẽ như sau:
- Nó là một hình thức thiền định: Vì khi cắm hoa, bạn sẽ cần tập trung cao độ, tĩnh lặng, bỏ qua những ồn ào của cuộc sống xung quanh và chỉ chú tâm vào những cành hoa.
- Giáo dục và nuôi dưỡng: Ở Nhật Ikebana được đưa vào giảng dạy với mục đích rèn cho các trẻ sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, sáng tạo. Cũng đưa được nét văn hóa của người Nhật vào lối tư duy của thế hệ trẻ.
- Biểu tượng của nghi lễ: Ikebana cũng xuất hiện trong những nghi lễ quan trọng của người Nhật, ví dụ như trà đạo, đám cưới, sự kiện hoàng gia…Nó thể hiện sự trang trọng và tôn kính với khách mời.
Hiện hữu trong đời sống hiện đại
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, Ikebana vẫn giữ được tầm quan trọng của nó trong đời sống hiện đại. Và nó lan tỏa khắp các nước khác chứ không riêng gì Nhật Bản, phát triển thành một hình thức nghệ thuật quốc tế.
Đặc biệt, ngày nay Ikebana được ứng dụng rộng rãi trong thiết kế nội thất và cảnh quan giúp tạo nên điểm nhấn đắt giá cho không gian. Tuyệt vời hơn, nó luôn là một sự nhắc nhở sâu sắc về triết lý sống chậm lại, tận hưởng những gì bình dị nhất.
Ikebana có thể nói là một đại diện của nghệ thuật – văn hóa – triết lý sống của người Nhật. Không chỉ hoạ nên không gian sống tinh tế mà còn tạo nên sự hoà hợp, cân bằng giữa con người và thiên nhiên.
