Khi nhắc đến những lễ hội truyền thống Nhật Bản, chắc chắn không thể bỏ qua Lễ hội Hina Matsuri – hay còn gọi là ngày hội của bé gái. Đây là dịp đặc biệt được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 hằng năm, nơi các gia đình Nhật gửi gắm những lời chúc tốt lành cho con gái thông qua nghi thức trưng bày búp bê Hina thanh nhã và đầy biểu tượng.
Nguồn gốc sâu sắc của lễ hội Hina Matsuri
Lễ hội Hina Matsuri ra đời từ thời kỳ Heian (794 – 1185) với tên gọi ban đầu là Hina Nagashi – nghi lễ thả búp bê trôi sông để xua đuổi tà khí, bệnh tật và đen đủi. Búp bê khi ấy được làm từ giấy, mang theo những điều không may và được thả trôi như một cách thanh lọc vận rủi.
Dần dần, phong tục này được cải tiến thành việc trưng bày búp bê Hina tại nhà, như một biểu tượng văn hóa Nhật Bản, thể hiện sự gắn kết gia đình, bảo vệ con cái, và giữ gìn truyền thống tốt đẹp cho thế hệ tương lai.
Búp bê Hina – Không chỉ là vật trang trí
Nhiều người lầm tưởng búp bê Hina chỉ là món đồ xinh xắn trong lễ hội, nhưng ẩn chứa trong từng bộ trang phục, từng tầng bày trí là một hệ giá trị văn hóa Nhật Bản vô cùng sâu sắc:
- Cầu chúc sức khỏe và hạnh phúc cho các bé gái
- Tái hiện hoàng gia thời Heian – biểu tượng cho sự thanh cao, quý phái
- Lá bùa may mắn – bảo vệ bé khỏi điều dữ, mang lại bình an
- Nhắc nhở vai trò gia đình, trách nhiệm nuôi dạy con cái
Cấu trúc Hinadan – Mỗi tầng là một lớp ý nghĩa
Chiêm ngưỡng một bộ trọn vẹn búp bê Hina Matsuri bạn sẽ thật sự bất ngờ vị đồ hoành tráng của nó. Dàn búp bê được bày trên giá đỡ hinadan, phủ một tấm vải đỏ và được chia làm từng tầng với ý nghĩa riêng biệt.
- Tầng 1: Hoàng đế (Odairi-sama) và hoàng hậu (Ohina-sama) mang ý nghĩa cho sự hoà hợp và phúc lộc gia đình.
- Tầng 2: Ba cung nữ (Sannin-kanjo) là biểu tượng của sự chu đáo và gắn bó.
- Tầng 3: Năm nhạc công (Gonin-bayashi) biểu tượng cho nghệ thuật và niềm vui.
- Tầng 4: Hai đại thần (Udaijin và Sadaijin) là đại diện cho trí tuệ và sự hỗ trợ
- Tầng 5 trở xuống: Cận thần, vật dụng hoàng gia, xe ngựa là biểu tượng cho sự thịnh vượng và đầy đủ
Từng tầng của giá đều thể hiện cho sự tôn trọng, trật tự và thẩm mỹ. Chính vì vậy mà mỗi người đều có những cảm xúc lắng đọng và tự hào khi nhìn vào nó.
Lễ hội Hina Matsuri trong đời sống hiện đại
Dù xã hội Nhật Bản ngày nay đã hiện đại hóa nhiều mặt, Lễ hội Hina Matsuri vẫn được tổ chức long trọng và giữ nguyên tinh thần xưa cũ:
- Thời gian trưng bày: Từ giữa tháng 2 đến ngày 3/3, phải cất đi đúng thời điểm để tránh “kết hôn muộn” theo quan niệm dân gian.
- Ẩm thực lễ hội: Bánh hishimochi 3 màu, cơm chirashi sushi, rượu trắng ngọt shirozake… tượng trưng cho sự may mắn và sinh sôi
- Vị trí trưng bày: Búp bê Hina thường được đặt tại nơi sạch sẽ, trang trọng, như một tâm điểm thiêng liêng của ngôi nhà.
Hina Matsuri là một ngày lễ giàu tính nhân văn, thể hiện rõ nhất tinh thần biết ơn, tôn trọng, gìn giữ giá trị truyền thống. Qua hình ảnh những búp bê Hina duyên dáng, ta thấy được văn hóa Nhật Bản sâu sắc và đầy tinh tế, luôn biết trân trọng những điều nhỏ bé, ý nghĩa trong cuộc sống.
